VRBAS
Vrbas (mađ. Verbász, rusinski: Вербас, nem. Werbass) je gradsko naselje u opštini Vrbas u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 25907 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 25858 stanovnika).
Geografski položaj Vrbasa karakteriše mnoštvo prirodno-geografskih i društveno-ekonomskih komponenti i međusobnih uticaja. Zauzima deo prostora koji se nalazi u geometrijskom središtu Bačke. U gradu se ukrštaju železničke pruge: Subotica-Vrbas-Beograd i Sombor-Vrbas. Kroz Vrbas vode važni drumski putevi sledećih pravaca: Sombor-Vrbas-Novi Sad, Vrbas-Bačka Palanka, Vrbas-Subotica. Vrlo značajnu ulogu imaju i vodeni tokovi, koji predstavljaju deo hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav. Graniči se sa opštinama: Kula, Mali Iđoš, Srbobran, Temerin, Novi Sad, Bačka Palanka i Odžaci.
Za godinu osnivanja Vrbasa uzima 1213. kao sedište poseda dvojice plemića pod nazivom "Orbaspalotaja". Prema pisanim izvorima ovde je uglavnom živelo slovensko stanovništvo, Srbi, koji su u više navrata zbog poplava, ratova ili bolesti napuštali naselje. Godine 1720. nastupaju ogromne etičke promene, Srbi se sele u Rusiju i Banat a počinje kolonizacija Nemaca, Rusina i Mađara na ove prostore. U 19. veku zahvaljujući prokopavanju kanala i izgaradnji pruge Pešta-Subotica-Novi Sad, Vrbas je izrastao u industrijsko-zanatski trgovinski centar. Otvaraju se nove osnovne škole, zanatska škola i gimnazija.Godine 1983. Vrbas dobija ime Titov Vrbas da bi početkom 90-tih godina bio vraćen stari naziv.
Povoljan geografski položaj i migracije omogućili su da sena teritoriji Vrbasa jave rani oblici prosvetnog života. Tako da se:
- 1735. otvara Srpska crkvena osnovna škola
- 1790. otvara se narodna osnovna škola
- 1765. Rusinska osnovna škola
Ubrzo zatim otvaraju se i jevrejska, nemačka, državna mešovita i druge škole.
Narodna biblioteka "Danilo Kiš" Osnovana je 1962. sa sedam odeljenja, dva u Vrbasu i po jedno u okolnim opštinama. Poseduje oko 103.000 knjiga, učestvuje u većini kulturnih manifestacija opštine. Dom kulture "Vrbas" osnovan je 1968, u okviru njega radi i bioskop "Jugoslavija". Izgoreo je u požaru početkom 90-tih posle čega je počeo sa gradnjom novi.
No comments:
Post a Comment